2e Workshop Playful Librarians - Tactieken voor kinder participatie

Afgelopen vrijdag zaten we met een klein clubje bij de OBA - Monique Mosch, Sandra Hillebrand, Marieke Kerkhof, Birgit Jeuken en Yvonne van Beest deden deze keer mee. De workshop richtte zich met name op verdieping in het denken (en doen!) rondom kinderparticipatie: praktische vragen kwamen hierbij aan bod als welke omgeving heb je nodig? Wat werkt wel, wat werkt niet? Hoe verdeel je de verantwoordelijkheid en wat is hierbij je eigen rol? De ochtend werd begeleid door Kristina Andersen die veel samenwerkt met kinderen bij STEIM - een centrum voor onderzoek in gereedschap en instrumenten voor performers in de electronische performance kunsten. Dit lijkt misschien ver af te staan van het jeugdbibliotheekwerk maar gaandeweg konden wij steeds meer een vergelijkbare praktijk te bespeuren - om tactieken te vinden voor interactie met kinderen. Kristina's werk geeft bovendien veel inspiratie in het denken over meervoudige intelligenties: juist om de verbindingen tussen geluid - beeld en beweging.

Kinderparticipatie - Hoe doe je het? Wat werkt, wat werkt niet?

In essentie gaat het bij (kinder)participatie om één ding: het creeren van tijdelijke omgevingen waar nieuwe dingen kunnen gebeuren. Je creert een ruimte waar kinderen hun gang kunnen gaan en je laat ze los, je gaat op je handen zitten: iets kan goed gaan, iets kan minder goed gaan, het maakt niks uit. Best lastig want hoe creeer je een tijdelijke omgeving waarin dit kan, waarin je de drang tot controle loslaat? Er zijn vier dingen hierbij van cruciale belang: 1.ingangen maken, 2.tijdelijkheid waarborgen, 3.goeie spelregels en 4.een gevoel van veiligheid en vertrouwen.

1. 'Making things beautiful, makes things easier' met ingangen bedoel ik: hoe trek je de aandacht? Door dingen mooi te maken, is een eerste tactiek volgens Kristina. Door gewone dingen ongewoon te maken.

2. Een andere tactiek die Kristina noemde is 'The Cool Kid strategy' - observeer wie het koelste kind van de groep is, geef hem voorrechten en waardevolle informatie (over bijvoorbeeld wat je kan doen bij de bibliotheek) en laat hem dat dan verspreiden.

3. In hoeverre ouders erbij kunnen zijn is ook een belangrijke keuze: 'liever niet' stelt Kristina maar dit hangt wel samen met leeftijd. "Tell the adults nothing, tell the kids everything". De ouders kunnen altijd later erbij betrokken worden zodat de kinderen aan hun gaan uitleggen wat er gebeurt.

4. Tijdelijkheid - je moet weten dat het afloopt (maar niet hoe!) dat er een einde komt.

5. Spelregels: deze maak je zelf; wie neemt verantwoordelijkheid voor wat zodat er in de tussentijd gespeeld kan worden?

6. Om betrokkenheid hiervoor te genereren zijn korte activiteiten handig, zelf-representatie werkt altijd goed omdat het zelf-reflectie, positie nemen en uiteindelijk ook verantwoordelijkheid nemen voor de dingen in de hand werkt. Maar ook activiteiten met de ruimte kan de zinnen verzetten: bijvoorbeeld met draad, wol, vreemd materiaal waardoor je een andere perceptie krijgt op wat je al kent.

7. Een andere tactiek om betrokkenheid te activeren, is door iets kwetsbaar te maken - juist dan gaan kinderen zich veranwoordelijk voelen ervoor (hufterproof wekt juist het gedrag dat je niet wil). Veiligheid en vertrouwen geven in de tijdelijke ruimte hangt eveneens samen met betrokkenheid, tijdelijkheid en verantwoordelijkheid.

Deze vier aspecten - 1. Ingangen 2. Tijdelijkheid 3. Spelregels en 4. Veiligheid komen steeds aan de orde - in de projecten van Kristina maar ook voor de Bibliotheek van 100 Talenten, op wat voor schaal dan ook en verstrengeld met elkaar zoals bovenstaande tactieken laten zien! Je geeft door participatie mogelijkheden om tot expressie te komen: de momenten om erin en eruit stappen, om de boel af te ronden tot de volgende keer, om verbindingen te leggen in een doorgaande proces, daar liggen bijzondere taken voor de bibliothecaris.

Wat tactieken betreft, wie nog iets toe te voegen heeft - stuur anders via de mail een reactie en ik zet het erbij! palliser@debibliotheken.nl